Taki tytuł nosiła prelekcja Dariusza Wierzbińskiego, który na zebraniu członków Towarzystwa Przyjaciół Rogoźna (22 października 2024 r.) mówił o gwarze poznańskiej.
Jakże często gwarę traktuje się jako gorszą odmianę języka, a przecież „osoba, która zna gwarę, ma nierzadko bogatszy zasób środków językowych niż ktoś, kto włada tylko polszczyzną ogólną”. Taką opinię wyraziły autorki podręcznika „Współczesna polszczyzna” przeznaczonego dla uczniów szkół średnich (Wydawnictwo „Od Nowa”, Kraków 1997, s. 27).
Dariusz Wierzbiński – miłośnik poznańskiej gwary i poeta zamieścił w zbiorze swoich wierszy pt. „Świat oczami Młodego Jerzola” (wydanym przez Rogozińskie Centrum Kultury) trzy utwory wykorzystujące tę gwarę. Są to następujące teksty: „Szczuny”, „Pisanie to godanie” i „Uo Miłości”.
Na październikowym zebraniu rogoziński Poeta zaprezentował umiejętnie fragmenty utworów Marka Szymańskiego („W antrejce na ryczce”), Waldemara Wierzby („Łacińskie mądrości po naszymu” i „Aforyzmy Franza Kafki”), Jana Strugarka („U Weronki i Stacha na klejdrach”), Andrzeja Juliusza Stanisławskiego („Insza inszość”).
Oczywiście nie mogło zabraknąć tekstów Juliusza Kubla, który wykreował postać Starego Marycha („Blubry Starego Marycha” i „Blubry Heli przy niedzieli”). Przez wiele lat (od 1983 r. do 1999 r.) w tę postać wcielał się – na antenie Polskiego Radia – doskonały aktor teatralny i radiowy Marian Pogasz (zmarł w roku 1999).
Fikcyjna postać Starego Marycha z Łazarza cieszyła się tak wielką popularnością wśród słuchaczy i czytelników, że na Placu Wiosny Ludów, u szczytu ul. Półwiejskiej, pojawił się Jego pomnik odsłonięty 21.03.2001 r. – w 90. rocznicę urodzin Stanisława Strugarka – wielkiego popularyzatora gwary poznańskiej.
Pomnik to nietypowy, bo Stary Marych wygląda jakby zatrzymał się tylko na chwilę. Prowadzi rower od strony Ceglorza (Zakładów Cegielskiego), a co ciekawe – ma twarz… Mariana Pogasza.
Juliusz Kubel – pisarz, publicysta, mistrz poznańskiej gwary to nie tylko twórca wspomnianej poprzednio postaci. Dokonał też „przekładu” na gwarę „Małego Księcia” (gwarowy tytuł „Książę Szaranek”) i Kubusia Puchatka („Misiu Szpeniolek”).
Niezwykłe zainteresowanie uczestników zebrania wzbudziły – przeczytane przez Dariusza Wierzbińskiego – gwarowe wersje „Murzynka Bambo”, „Lokomotywy”, „Okularów pana Hilarego” i „Siedmiomilowych butów”.
Jednak najciekawsze były – pełniące funkcje swoistego przerywnika – odtwarzane teksty dotyczące Starego Marycha, w którego genialnie wcielał się Marian Pogasz (m.in. „Grzybobranie” czy monolog o konsekwencjach rzucenia palenia papierosów).
Na zakończenie swej prelekcji Dariusz Wierzbiński odtworzył nagranie, w którym Stary Marych opowiada o swej podróży pociągiem z Warszawy do Poznania. W tym felietonie jego autor – Juliusz Kubel nawiązuje do faktu, że często (jakże niesłusznie!) wstydzimy się naszej gwary.
Prelegent zwrócił się do członków TPR z prośbą o gromadzenie określeń gwarowych z terenu Rogoźna i okolicy różniących się nieco od gwary poznańskiej z innych części Wielkopolski.
Dariusz Wierzbiński pragnie bowiem spisać te określenia gwarowe zanim zostaną one całkowicie zapomniane.
Prezes TPR podziękowała Dariuszowi Wierzbińskiemu za ciekawą prelekcję i wręczyła mu wydawnictwo Towarzystwa pt. „Dekanat rogoziński”, a także zaprosiła do wspólnego zdjęcia.
Na październikowym zebraniu głos zabrała również sekretarz TPR – Ewa Mroczyk, która poinformowała, że 6 października 2024 r., na uroczystej Gali w Warszawie, Nagrodę Literacką „Nike 2024” wręczono związanej z Wrocławiem Poetce – Urszuli Kozioł, która była jedną z siedmiorga osób nominowanych do tej prestiżowej nagrody.
Nagrodzono ją za „Raptularz” – tom wierszy, który ukazał się w ubiegłym roku, a podejmuje jakże poruszające kwestie starości i straty ukochanej osoby.
Odbierając tę nagrodę 93-letnia Poetka podkreśliła znaczenie słowa:
„Dzielimy się słowem, dzielimy się tym, co stwarza dobro, tym, co daje nam ciszę, taką niesamowitą ciszę. Taką, że kiedy to czytamy, czujemy, że jest to nam potrzebne. Słowo podnosi nas na wyższy poziom.”
Ewa Mroczyk przeczytała jeden z wcześniejszych wierszy Urszuli Kozioł pochodzący z tomiku „Smuga i promień” – z 1965 roku.
W końcowej części zebrania prezes TPR poinformowała o aktualnym stanie wpłat na Ławeczkę Wojciechy Dutkiewicz oraz wyjaśniła kwestię zbiórki na Groby Braci Skotarczaków. Lucyna Bełch poruszyła też następujące sprawy: upamiętnienia ks. prof. Aleksego Klawka w związku z 135. rocznicą urodzin tego wybitnego Rogoźnianina, przywrócenia muralu na frontonie Szkoły Podstawowej nr 3 im. Powstańców Wielkopolskich oraz uznania drogi w Marlewie za obszar chroniony – z uwagi na pomnikowe dęby. Ponadto prezes Lucyna Bełch poinformowała o złożeniu przez TPR wniosków o opracowanie Programu Rozwoju Turystyki Gminy Rogoźno oraz o udostępnienie pomieszczenia zwolnionego przez Społeczną Szkołę Muzyczną I stopnia w budynku przy ul. Kościuszki 41.
Zebranie TPR zakończyło się bardzo miłym akcentem, bowiem Lucyna Bełch wręczyła wszystkim jego uczestnikom pisemne zaproszenie Burmistrza Rogoźna Łukasza Zaranka na uroczyste wręczenie Medalu „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” – w środę, 6 listopada 2024 roku.
To zaszczytne odznaczenie, przyznane przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego, otrzyma prezes naszego Towarzystwa Lucyna Bełch – w uznaniu Jej zasług w upowszechnianiu kultury.
Podczas wspomnianej uroczystości uczniowie rogozińskiego Liceum Ogólnokształcącego przedstawią spektakl teatralny pt. „Lucy in the Sky with…” (scenariusz i reżyseria – Ewa Zalejarz).
Serdecznie gratulujemy prezes Lucynie Bełch.
Ewa Mroczyk
