Nazwy miejscowe w Gminie Rogoźno, o których mogliście nie mieć pojęcia – część 1

Wydawać by się mogło, że nazwy miejscowe w Gminie Rogoźno kończą się na miejscowościach, jeziorach, rzekach. Nic bardziej mylnego. Nasi przodkowie nadali niektórym miejscom własne, lokalne nazwy. Nie były one urzędowo zatwierdzone, przez co obowiązywały jedynie w przekazach ustnych i tak były przekazywane z pokolenia na pokolenie. Nie można ich było napotkać na mapach ani nauczyć na lekcji geografii w szkole.

Zapraszam na cykl artykułów, w których przedstawię nazwy miejscowe, o których mogliście nie mieć pojęcia.

w przeszłości na Plac Powstańców Wielkopolskich w Rogoźnie mówiono Stary Rynek,
źródło: https://www.facebook.com/rogozno.stara.widokowka

Każda z nazw ma swoje pochodzenie. Mogą one pochodzić od imion lub nazwisk właścicieli danej miejscowości. Czasem bywało tak, że to właściciele danego majątku przybierali nazwisko od nazwy majątku, który posiadali. Nazwy miejscom mogły dostarczyć także wydarzenia historyczne, legendy i podania odnoszące się do przeszłości Polski, z której wydarzenia toczyły się na danym terenie. Przyroda również dostarczała swoich propozycji na nazwy poprzez swoje ukształtowanie. Także sami mieszkańcy bywali przyczynkiem do nazewnictwa z powodu chociażby wykonywanego zawodu czy charakteru. Dotyczyło to również już obowiązujących nazw sąsiednich, które także stanowiły inspirację do powstawania nowych określeń miejsc. Niektóre miejsca nosiły w przeszłości inne nazwy, które bywały zastępowane przez nowsze, nierzadko formułowane w innym języku. Tak było u nas, gdzie w okresie zaborów czy II wojny światowej niektóre polskie nazwy zastępowano niemieckimi. Wreszcie sami mieszkańcy z różnych powodów inaczej nazywali miejscowości, w których mieszkali.

Ważne jest, abyśmy pamiętali o tych nazwach, gdyż kształtują one naszą lokalność, poczucie przynależności do zamieszkiwanego przez nas terenu, i przekazywali informacje o nich naszym dzieciom.

Poniżej pierwsza lista nazw miejscowych w naszej gminie:

Rudka – rzeczka, która w Rogoźnie wpada do Wełny. Nazwa pochodzi od rudy żelaza. Dawniej rzeczka nazywała się Tymienica od określenia błota

Wężak – określenie łąki w Rogoźnie. Nazwa pochodziła od węgorzy, które do XVI wieku były zaliczane do węży.

Piącibudy – prawdopodobnie dawna osada leśna, w XVI wieku należała do parafii pw. Świętego Wita w Rogoźnie

Apteka – staw w Tarnowie, z którego wyławiano pijawki wykorzystywane w celach leczniczych

Biała Grobla – łąka w Wełnie, po której była wytyczona droga do młyna

Bielnik – łąka w Wełnie. Na tej łące bielono płótno, co wynikało z faktu, że w Wełnie zajmowano się wyrabianiem sukna i płótna

Babska Droga – określenie drogi Owieczki-Gościejewo. Nazwa pochodzi od mieszkającej przy tej drodze akuszerki, nazywanej babą.

Cegielnia – łąka w Studzieńcu, której nazwa wywodzi się od znajdującej się dawniej na terenie łąki cegielni.

Folusz – łąka w Wełnie przylegająca do rzeki Wełny. Nazwa wywodzi się od młyna wodnego służącego do zbijania sukna w stępach.

Kruszyna – las w Wełnie. Nazwa pochodzi od kruszyny kory z tego lasu, którą używano do farbowania sukna.

Na Szwabach – część Owieczek, na której osiedlali się pruscy koloniści (pochodzący ze Szwabii)

Popielarnia – łąka w Wełnie, na której spalano drewno na popiół w celu bielenia płótna i ługowania sukna.

Pralnia – miejsce nad stawem w Józefinowie, gdzie myto owce przed ich strzyżeniem.

Smolarz – las w Wełnie, gdzie produkowano smołę.

Szwabska Droga – droga prowadząca na osiedle kolonistów pruskich Na Szwabach.

Wilczy Kierz – otoczony krzewami staw w Nienawiszczu. Nazwa pochodzi prawdopodobnie od wilków, które czekały na swoje ofiary w wodopoju.

c.d.n.

 

Źródła:

B. Tomczewski, Mówią nazwy okolic Obornik, Rogoźna, Murowanej Gośliny i Ryczywołu, Oborniki 2000.

M. Mchowska, Atlas niematerialnego dziedzictwa kulturowego wsi wielkopolskiej. Tom 6: Powiat obornicki, Szreniawa 2015